Steve vs Che

 http://www.youtube.com/watch?v=BvXJ0Qgvfr4 

                       

Steve vs Che

με αφορμή την συμπλήρωση ενός χρόνου από το θάνατό του

   

Το παρόν κείμενο αφορμάται από σκέψεις που μου γεννήθηκαν την μέρα που παραιτήθηκε ο Steve Jobs από την apple και οι οποίες έγιναν πιο έντονες όταν πέθανε .Επιπλέον ομολογώ ότι νοιώθω και μία αμηχανία σε τέτοιες περιπτώσεις για το πώς να αντιμετωπίσω ανθρώπους όπως ο Τζομπς. Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στο ποια στάση πρέπει να έχει ένας κομμουνιστής απέναντι στους ήρωες της αστικής τάξης, πρέπει να κατανοήσουμε τι είναι ο ήρωας εν γένει, τι είναι για τους αστούς και ποιά η διαφορά των ηρώων των κομμουνιστών από τους ήρωες της αστικής τάξης. Για να κατανοήσουμε την έννοια του ήρωα πρέπει να τη συνδέσουμε με την ηθική εντός της οποίας κάποιοι άνθρωποι μέσα από τις πράξεις τους καθίστανται ήρωες.

Επίσης πρέπει να πω εξ’ αρχής ότι δεν μπόρεσα να βρω κάποιο κριτήριο που να διακρίνει με σασήνεια τον ήρωα από το πρότυπο. Δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχει τέτοιο κριτήριο ,πέραν βεβαίως του ποσοτικού κριτηρίου, ότι δηλ. ο ήρωας φέρει τις ιδιότητες του προτύπου στον υπερθετικό βαθμό και επίσης ότι είναι αντικείμενο όχι μόνο εκτίμησης αλλά θαυμασμού και αγάπης. Το ένα είναι εσωτερικό κριτήριο και το άλλο εξωτερικό. Εν πάσει περιπτώσει το ακόλουθο κείμενο χρησιμοποιεί την έννοια του ήρωα έχοντας υπόψη αυτά τα δύο χαρακτηριστικά.

Οι ήρωες μας συντροφεύουν από την παιδική ηλικία ,τόσο τη δική μας ως άτομα όσο και της κοινωνίας. Οι ήρωες των αρχαίων χρόνων που ξεπροβάλλουν μέσα από το ομιχλώδες πεδίο της μυθολογίας ,οι μάρτυρες των πρώτων χριστιανικών χρόνων που μετά αγιοποιήθηκαν, οι ιππότες του Μεσαίωνα , κάτω από την αστραφτερή πανοπλία τους ,οι ακρίτες του Βυζαντίου παραχωρούν την θέση τους στην σύγχρονη εποχή σε ιδιοφυείς τεχνοκράτες ,σε ριψοκίνδυνους ,αυτοδημιούργητους τυχοδιώκτες οι οποίοι άλλωστε(όπως κυρίαρχα υποστηρίζεται) κατά μόνας ή σε παρέες γράφουν και την ιστορία. Κάθε εποχή,κάθε κοινωνία και κάθε τάξη έχει τους ήρωές της. Σε περιόδους που η συνείδηση των υποτελών τάξεων δεν είναι αναπτυγμένη ,οι ήρωές τους ταυτίζονται λίγο πολύ με τους ήρωες της κυρίαρχης τάξης. Σε περιόδους όξυνσης των αντιθέσεων και παρακμής του υπάρχοντος συστήματος οι παλιοί ήρωες παραχωρούν την θέση τους στους νεώτερους με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το προφητικό μυθιστόρημα «Δον Κιχώτης»(αρχές 17^ου αι.) ,το οποίο σηματοδοτεί την παρακμή του φεουδαρχικού ιδεώδους.

Τι εκφράζει όμως ένας ήρωας; Ένας ήρωας συμπυκνώνει τα χαρακτηριστικά εκείνα που σε μια δεδομένη κοινωνία θεωρούνται από την κυρίαρχη ηθική και αισθητική(συνολικά από το κυρίαρχο πολιτισμικό ρεύμα) ως εξαίρετα. Στην αρχαία Ελλάδα το «καλός καγαθός» συμπύκνωνε το βασικό στοιχείο του ήρωα. Η ομήρου ηλιάδα βρίθει ηρώων…Εκεί διακρίνεται ο Αχιλλέας ,ενώ στην Οδύσσεια κυριαρχεί ένας πιο ανθρώπινος ήρωας ,ο Οδυσσέας ,που δεν έχει τα υπερφυσικά σωματικά προσόντα του πρώτου αλλά μόνο περίσσιο από το πλέον ανθρώπινο χαρακτηριστικό ,την σκέψη. Μιλώντας γενικά σε εποχές που οι πόλεμοι ήταν στοιχείο της καθημερινότητας ήταν απολύτως λογικό στην ηθική των ανθρώπων να υπερισχύει η ανδρεία. Σε εποχές όπου η καθημερινότητα είναι πιο ομαλή(όπως η σημερινή),είναι λογικό να υπερισχύει η ευφυία,η εφευρετικότητα κτλ. δηλ πνευματικές αρετές.

Οι ήρωες κατά βάση δεν έχουν εφευρεθεί από την κυρίαρχη ιδεολογία ,αλλά παράγονται από τους ίδιους τους ανθρώπους και παίζουν ένα ρόλο προτύπου που συμπυκνώνει την ηθική της μίας εποχής, μιας κοινωνικής τάξης, μίας κοινωνικής ομάδας κ.ο. Αν εξετάσει κανείς τις ιδιότητες του ήρωα θα διαπιστώσει ότι είναι αντιστρόφως ανάλογες της ανάπτυξης της μετασχηματιστικής δραστηριότητας του ανθρώπου πάνω στη φύση. Με άλλα λόγια όσο η ανθρωπότητα ωριμάζει και κατ’ επέκταση όσο συρρικνούνται οι δεισιδαιμονίες, διευρύνεται η επιστημονική γνώση και η σχέση με τη φύση γίνεται πιο ορθολογική,ο ήρωας παύει να έχει υπερφυσικές ικανότητες και απλά του αποδίδονται εξαίρετες ανθρώπινες ικανότητες.Όσο πιο βαθιά στο παρελθόν της ανθρωπότητας τοποθετείται ένας ήρωας τόσο πιο θολή είναι η ιστορική γνώση αυτού(αν ήταν ιστορικό πρόσωπο βεβαίως) και τόσο περισσότερο έδαφος υπάρχει για να αναπληρωθεί το κενό αυτό με πλαστά,μυθολογικά στοιχεία.

Στην σημερινή εποχή βρισκόμαστε στο άλλο άκρο καθώς μια κάμερα είναι πανταχού παρούσα και η εικόνα έχει την «μαγική» ιδιότητα να σμικρύνει τον οποιονδήποτε. Έτσι «για την κάμερα δεν υπάρχουν ήρωες»[1] αλλά παραφράζοντας τον Χέγκελ «τούτο συμβαίνει όχι επειδή ο ήρωας δεν είναι ήρωας αλλά επειδή η κάμερα είναι κάμερα» .Όμως στον βαθμό που η ανάγκη για πρότυπα-ήρωες είναι πηγαία ,αυτό που συμβαίνει δεν είναι να εξαλειφθούν οι ήρωες αλλά να αλλάξουν τα κριτήρια του ηρωισμού. Από το υπερφυσικό περνάμε στο κυνικό. Ο ήρωας δεν είναι συνολικά τέλειος αλλά πάντως μέσα από όλες τις αδυναμίες του κατάφερε να πετύχει και εντέλει τα μεγάλα ελαττώματα απλά κάνουν ακόμα πιο εντυπωσιακό το επίτευγμά του και τον ίδιο. Πάντως τα ελαττώματα δεν πρέπει να αντιστρατεύονται την κρατούσα ηθική και γι’αυτό οι ήρωες είναι αποδεκτοί από την συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου ,σε αντίθεση με τα πρότυπα που έχουν πιο περιορισμένη εμβέλεια. Πρότυπο μπορεί να είναι ο Marillyn Manson ,η Madonna ,o Kobe και ο Ομπάμα. Αλλά κανείς τους δεν είναι ήρωας. Πάντως σίγουρα σε πολλές περιπτώσεις τα κριτήρια είναι ρευστά και συχνά νομίζω ότι το ποιος είναι ήρωας κρίνεται μετά θάνατον.

Έχω ισχυριστεί ήδη ότι η ανάγκη για ήρωες είναι πηγαία(κατά ένα τρόπο παρουσιάζει αντιστοιχίες με την θρησκεία). Τα κριτήρια όμως με τα οποία επιλέγονται οι ήρωες καθορίζονται από την κυρίαρχη ηθική(την ηθική της κυρίαρχης τάξης). Μάλιστα από ένα σημείο και μετά ο καθορισμός αυτός δεν είναι και τόσο αθώος καθώς οι ήρωες χρησιμοποιούνται ως μέσο για την ενσωμάτωση και την αποβλάκωση του λαού. Στην ηλεκτρονική εποχή που ζούμε οι ήρωες σε μεγάλο βαθμό είναι πλαστοί, είναι οι ήρωες των ταινιών του Χόλιγουντ. Κατ’ εξοχήν μηχανή παραγωγής ηρωών σήμερα είναι το Χολιγουντ. Εδώ είναι το σημείο για να πούμε ότι στην αστική κοινωνία και ηθική υπάρχουν δύο είδη ηρώων: Από την μία αυτοί που εκπροσωπούν με χυδαίο τρόπο την μερικότητα της αστικής ηθικής και είναι προπαγανδιστικά κατασκευάσματα μίας κοινωνίας που θέλει να αυτοπροστατευτεί(Ράμπο). Εδώ δεν υπάρχει καν ο πόλος του καθολικού, της ανθρωπότητας και γι΄αυτό πρόκειται για ήρωες που στο βαθμό που αυξάνεται ο αριθμός τους ,τόσο πιο σάπια φαίνεται στα μάτια του μη αλλοτριωμένου παρατηρητή η αστική ηθική και κοινωνία. Υπάρχουν και οι άλλοι ήρωες που πηγάζουν με αυθόρμητο τρόπο από αυτό το στοιχείο που ακόμα η αστική κοινωνία και ηθική φέρει ως καθολικό και που συμβάλλει έστω με στρεβλό τρόπο(καθώς το καθολικό παράγεται από το μερικό) στην πρόοδο της ανθρωπότητας εν γένει. Σε αυτούς τους δεύτερους ανήκει ο Στιβ Τζομπς ,άσχετα με το αν οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί τονίζουν μόνο το μερικό στοιχείο στο έργο του κάτι που στην δική τους λογική δεν είναι παράλογο αφού το καθολικό για αυτούς δεν είναι άλλο παρά η καπιταλιστική αγορά(το κατ’ εξοχήν μερικό δηλαδή).

Σήμερα κλείνουμε ένα χρόνο από το θάνατος του Τζόμπς. Πέρσι λοιπόν που πέθανε σύσσωμα τα μμε(ιδίως τα ιντερνετικά) του απέδωσαν φόρο τιμής εν είδη ήρωα. Η ομιλία που είχε δώσει πριν μερικά χρόνια στο στανφορντ ,έχει πάνω από 30.000.000 views στο youtube[2](συνολικά τα βίντεο). Ο Τζομπς είναι σίγουρα ένα σχεδόν καθολικό πρότυπο που χαίρει μεγάλου θαυμασμού για τα κατορθώματά του αλλά και για την ίδια τη ζωή του. Εξ αυτού νομίζω ότι νομιμοποιούμαστε να τον χαρακτηρίσουμε ως ένα σύγχρονο ήρωα.

Όμως τι είναι αυτό που έκανε τον Τζομπς πρότυπο και σημερινό(ή έστω αυριανό) ήρωα; Πρώτα απ’ όλα νομίζω ότι αυτό που γοητεύει τον κόσμο είναι ότι υπήρξε ένας εξερευνητής. Ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τον τότε ανεξερεύνητο «νέο κόσμο» της πληροφορικής και όπως όλοι θα θυμούνται τον Κολόμβο έτσι θα θυμούνται και τον Τζομπς και τον Μπιλ Γκειτς(όμως ο τελευταίος παρότι εξαιρετικός στον τομέα ,είναι πολύ mainstream και γι’ αυτό δεν υπάρχει αυτό το συναισθηματικό δέσιμο και ο μαζικός θαυμασμός και αγάπη). Έπειτα ήταν από φτωχή οικογένεια και τα κατάφερε μόνος του. Όμως ήταν και αντισυμβατικός και τυχοδιώκτης ,γιατί δεν τελείωσε ποτέ το πανεπιστήμιο και πειραματιζόταν με πράγματα πρωτόγνωρα για την εποχή του[3]. Επίσης την πάτησε μια φορά και τον έδιωξαν από την apple(εδώ είναι που μπαίνουν και οι κακοί της υπόθεσης) αλλά επανήλθε για να την αναγεννήσει, ενώ στο μεταξύ είχε αναδείξει την Pixar .Όμως και μετά το  come back οι δυσκολίες συνεχίστηκαν. Διαγνώστηκε με καρκίνο τον οποίο αντιμετώπισε με σθένος και βγήκε νικητής. Συνέχισε να μεγαλουργεί μέχρι που στις αρχές Σεπτεμβρίου 2011 παραιτείται ξαφνικά. Ήθελε να φύγει όσο ακόμα αισθανόταν δυνατός. Όμως ένα μήνα μετά συνέβη αυτό που φοβόντουσαν όλοι. Φυσικά όλη του η ζωή διαπερνάται από την ακλόνητη προσήλωση στο σκοπό και την τεράστια θέληση για ζωή.

Τι παρατηρούμε σε όλα τα παραπάνω; ότι η ζωή του είναι κατάλληλη για ταινία του Χολιγουντ με κάποιον Τομ Χανκς για τον ρόλο και μάλιστα με έναν καλό σκηνοθέτη μπορεί να χτυπήσει και όσκαρ. Ο Τζομπς δεν είναι ένας επίπλαστος ήρωας, αντίθετα η ζωή του τον καθιστά τον ήρωα που αντιστοιχεί στα μέτρα της κυρίαρχης ηθικής ,του κυρίαρχου πολιτισμικού προτύπου και για αυτό το λόγο θα αξιοποιηθεί δεόντως Ήδη νομίζω ότι έχει βρεθεί και ο υπότιτλος της τίτλος της ταινίας «Stay hungry, stay foolish» από μία φράση που είχε πει ο ίδιος στην «περίφημη» ομιλία στο στανφορντ. Φράση η οποία δεν είναι παρά ένα από τα άπειρα κλισέ με τα οποία ασχολούνται τα αμερικανάκια και όσοι σκέπτονται σαν αυτά.

Για να είμαστε ακριβείς βέβαια στην ανάλυσή μας ,πρέπει να τονίσουμε ότι δεν έχει σημασία το πώς θα πλασάρει η αστική τάξη τον Τζομπς, γιατί ο Τζόμπς αντικειμενικά συνδυάζει στοιχεία για να είναι ήρωας της αστικής τάξης. Το πώς τον πλασάρει και το ότι θα τονίσει εκείνα τα στοιχεία που κολλάνε στα δικά της μέτρα και σταθμά είναι κάτι δευτερεύον(εφόσον είπαμε ότι ο Τζόμπς ανήκει στην κατηγορίας των αυθεντικών ηρώων και όχι των τύπου «ράμπο») που το παραθέτουμε για να κατανοήσουμε συνολικότερα το πώς εντέλει φθάνει στον καταναλωτή ο ήρωας.

Αν πάρουμε λοιπόν για την ευκολία της ανάλυσης ως δεδομένο ότι ο Τζόμπς είναι ήρωας, πρέπει να εξετάσουμε τώρα αν τέτοιου είδους ήρωες μπαίνουν στην ίδια κλίμακα με τους ήρωες της εργατικής τάξης. Εφόσον τώρα ο ήρωας συμπυκνώνει στον ύψιστο βαθμό τις αξίες μιας δεδομένης ηθικής(αστικής ή προλεταριακής) ,για να απαντηθεί το ερώτημα πρέπει να συγκρίνουμε την ηθική της αστικής τάξης με την εν τω γίγνεσθαι και εντός αστικών σχέσεων παραγωγής ευρισκόμενη (καθότι δεν υπάρχει σοσιαλισμός) ηθική της εργατικής τάξης.

Όμως για να έχει νόημα μία τέτοια σύνδεση πρέπει στο σημείο αυτό να προσδιορίσουμε τι σημαίνει ηθική. Προσδιορίζοντας σε πιο αφηρημένο επίπεδο το τι είναι ηθική, θα μας δωθεί η δυνατότητα να προσεγγίσουμε με πιο αυστηρό ,κατηγοριακό τρόπο ,τα χαρακτηριστικά που προηγουμένως απαριθμώντας τα εμπειρικά αποδώσαμε στον Τζομπς.

Ας δούμε τι ορισμό δίνει ο Βαζιούλιν στην Λογική της Ιστορίας: «Η χρησιμότητα των πράξεων των δρώντων ανθρώπων ως συνειδητοποιούντων(εαυτούς και αλλήλους) ατόμων για την κάλλιστη διατήρηση και ανάπτυξη της ανθρωπότητας  ως ολότητας, συνιστά το καλό στην ύψιστη ανάπτυξή του.»253 Από εκεί και πέρα όμως το «καλό» έχει διαβαθμίσεις και ιδίως στις ταξικές κοινωνίες αυτό συνδέεται με τα συμφέροντα επιμέρους μερών της κοινωνίας. «Υλικό θεμέλιο των καλών πράξεων είναι  η ομοιότητα και κατά κύριο λόγο η ενότητα, το αλληλένδετο των υλικών συμφερόντων. Υλικό θεμέλιο των κακών πράξεων είναι η ανομοιότητα, η διαφορά και κατά κύριο λόγο η αντίθεση και η αντίφαση των υλικών συμφερόντων»(254). Για την ακρίβεια, όπως επισημαίνει ο Βαζιούλιν , στις ταξικές κοινωνίες υπάρχει μία διαπάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό και έτσι «το καλό πραγματοποιείται εν γένει και εν συνόλω μέσω της πραγματοποίησης του κακού, μέσω της πραγματοποίησης του αντιθέτου του»(255). Μέσω αυτού του πράττειν διαμορφώνεται και η αντίστοιχη ηθική. Τα μερικά συμφέροντα μίας τάξης που οδηγούν τα μέλη της σε συγκεκριμένες πράξεις οικοδομούν ένα ολόκληρο σύστημα ηθικών κανόνων, οι οποίοι στις πιο θεμελιώδεις τους πτυχές κωδικοποιούνται στο δίκαιο. Φυσικά κυρίαρχη ηθική είναι η ηθική της κυρίαρχης τάξης και αυτή η ηθική είναι και η πλέον αναπτυγμένη ,καθώς υπάρχει η παραγωγική βάση πάνω στην οποία οικοδομείται μία τέτοια ηθική. Αυτή είναι και η ηθική που κατ’ εξοχήν κωδικοποιείται στο δίκαιο[βέβαια στο δίκαιο υπάρχουν στοιχεία φεουδαρχικής, όπως και στοιχεία προλεταριακής ηθικής, η τελευταία όμως ακριβώς ως προλεταριακή(που εμπεριέχει δηλ. την ταξική αντίθεση) ηθική πρέπει να διακρίνεται από την κομμουνιστική ηθική και να θεωρείται μόνο προϋπόθεση της δεύτερης].

Κατανοούμε λοιπόν με βάση τα παραπάνω ότι η ηθική ως σύστημα κανόνων που ορίζουν το «τι δει πράττειν» σε τελική ανάλυση ανάγεται στις πράξεις των φορέων της. Αν λοιπόν η ηθική της μίας τάξης εκ των πραγμάτων έγκειται στην προάσπιση των μερικών συμφερόντων της ανθρωπότητας ,τότε και οι φορείς αυτής της τάξης, είναι αναγκασμένοι να βρίσκονται εντός των στενών πλαισίων αυτής μερικής ηθικής. Όσον αφορά τους (αυθεντικούς)ήρωες της αστικής τάξης αυτοί ακριβώς εκπροσωπούν τις πιο χαρακτηριστικές(με την έννοια ότι οδηγούν στα όριά της την αντίθεση μερικό-καθολικό) περιπτώσεις αντίθεσης κακού και καλού που επεσήμανε προηγουμένως ο Βαζιούλιν. Από την μία δηλαδή εντάσσονται με το έργο τους και την ζωή τους στα πλαίσια της καπιταλιστικής τάξης πραγμάτων(μερικό) ,από την άλλη με το έργο τους αναπτύσσουν συνολικά την ανθρωπότητα. Έτσι παρότι αυτοί οι άνθρωποι στο σήμερα ευνοούν την Κεφαλαιοκρατία, ταυτόχρονα και άθελά τους διανοίγουν δυνατότητες ενεργώς πραγματικής ενοποίησης της ανθρωπότητας και άρα άρσης της μερικού που εκπροσωπούν. Αυτό που κυριαρχεί «άμεσα» όμως είναι ο πόλος του μερικού, για την ακρίβεια το καθολικό παράγεται από το μερικό και στην συνέχεια στέκεται αδιάφορο απέναντι στο μερικό. Θα χρειαστεί ένα άλλο μερικό για να αναιρέσει το πρώτο μερικό και έτσι να αναιρέσουν και τα δύο την μερική τους φύση.

Οι ήρωες της εργατικής τάξης εκπροσωπούν και αυτοί με τη σειρά τους το μερικό. Άλλωστε πως γίνεται σε μία κοινωνία ταξικά διαιρεμένη να μην συνιστά τον ένα πόλο του πράττειν το μερικό; Η διαφορά έγκειται στο ότι οι ήρωες της εργατικής τάξης, θυσιάζοντας πολύ συχνά της ζωή τους(γιατί το μερικό που επέλεξαν να προασπίσουν είναι πολύ πιο επικίνδυνο από το μερικό των αστών), επιλέγοντας να προασπίσουν τα συμφέροντα της εργατικής τάξης ,ουσιαστικά συμβάλλουν στην εξάλειψη του ίδιου του μερικού και όχι στην αναπαραγωγή του. Μέσω ακριβώς του αγώνα αυτών των ανθρώπων(και φυσικά των εκατομμυρίων συντρόφων τους ,γιατί η ιστορία δεν γράφεται από παρέες) η αντίφαση μερικού-καθολικού αναιρείται ,το καθολικό που παράγεται από το μερικό ,αναιρεί το ίδιο το μερικό και αναιρώντας το μερικό αναιρεί και την ίδια του την φύση. Για την ακρίβεια έχουμε την σχέση μερικό( υπό τον προσδιορισμό του μερικού)-μερικό(υπό τον προσδιορισμό του καθολικού).

Με άλλα λόγια η ανάπτυξη της ανθρωπότητας(καθολικό) ήταν κάτι που όπως λέει ο Βαζιούλιν παρά τα αντιτιθέμενα συμφέροντα επιτυγχανόταν μέσα από τις μερικές πράξεις των ανθρώπων(«Εφ’ όσον και ενόσω η κοινωνία αναπτύσσεται εν συνόλω και ως ολότητα προοδευτικά, έπεται ότι πάντοτε σε τελευταία ανάλυση δεσπόζει το καλό. Εν τούτοις κατά τα διάφορα στάδια της προοδευτικής ανάπτυξης της ανθρωπότητας,η ανάπτυξη αυτή μπορεί άμεσα να πραγματοποιηθεί κατ’ αναγκαιότητα μέσω της πραγματοποίησης και της ανάπτυξης του κακού, μέσω φάσεων κατ΄ατις οποίες εκείνο που δεσπόζει άμεσα είναι κακό»256). Τώρα όμως με τις πράξεις της εργατικής τάξης, το καθολικό έρχεται εκ των πραγμάτων για πρώτη φορά στο προσκήνιο(ενώ μέχρι πρότινος ήταν στο περιθώριο της ιστορίας). Από την στιγμή που αρχίζει η αυθεντική ιστορία της ανθρωπότητας ,δηλ. από την στιγμή που αρχίζει η οικοδόμηση της αταξικής κοινωνίας, το καλό ως καθολικό είναι πλέον αυτό μέσα από το οποίο θα διαθλάται το μερικό. Κατηγοριακά νομίζω ότι η αταξική κοινωνία θα μπορούσε να παρασταθεί ως το ενικό(ενότητα και υπέρβαση της αντίφασης μερικού-καθολικού) και τα μέλη αυτής ως το μερικό, αλλά πλέον δεν πρόκειται για ένα μερικό που αντανακλα αντικρουόμενα ταξικά συμφερόντα. Το μερικό δεν αντιφάσκει προς το ενικό ,παρότι βέβαια δεν απορροφάται και από αυτό. Αυτή η ακριβώς την νέα κατάσταση περιγράφει και ο Βαζιούλιν:«Ωστόσο υπάρχει κολοσσιαία διαφορά μεταξύ της κατάστασης εκείνης ,κατά την οποία το υλικό συμφέρον της κοινωνίας, αν και δεν ανάγεται πλήρως στο άμεσο συμφέρον του ατόμου, αν και διαφέρει από αυτό ,σε τελευταία ανάλυση δεν αντιφάσει προς αυτό και είναι τελικά διαμεσολαβημένο υλικό συμφέρον του ατόμου, και της κατάστασης εκείνης της κοινωνίας κατά την οποία ,το υλικό συμφέρον της κοινωνίας, είτε μέρους της κοινωνίας, αντιτίθεται είτε αντιφάσκει προς το υλικό συμφέρον του ατόμου»(255)Λογική της Ιστορίας.  

Μέσω λοιπόν των παραπάνω μπορεί κανείς να κατανοήσει την ποιοτική διαφορά των ηρώων της εργατικής τάξης. Οι τελευταίοι πάλαιψαν και παλεύουν με ηρωισμό προς την κατεύθυνση της κοινωνικής νομοτέλειας ,αγωνίζονται για την νέα κοινωνία στην οποία θα εκλείψουν οι ταξικοί ανταγωνισμοί. Πρόκειται ακριβώς για έναν ηρωισμό απέναντι στον οποίο ακόμα και οι ταγοί της αστικής τάξης σε στιγμές μεγαλοψυχίας δεν μπορούν παρά να υποκλιθούν. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Σπυρίδων είπε: «Έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή».

---

[1] Η παροιμία έχει ως εξής «για τον καμαριέρη δεν υπάρχουν ήρωες»

[2] Όταν το αντίστοιχο βίντεο στο στανφορντ της τηλεπερσόνας Όπρα Γουινφρευ έχει μόλις 1.000.000

[3] Κάθε ήρωας πρέπει να είναι αντισυμβατικός αλλιώς πώς θα ξεχωρίσει από τους μέτριους αλλά και τυχοδιώκτης ,για να θυμίζει το ένδοξο παρελθόν της αστικής τάξης, που σύμφωνα με τον μύθο προήλθε από θαρραλέους εμπόρους που ταξίδευαν από την μία άκρη του κόσμου στην άλλη.